Nemen wij onze vrijheid voor lief?

Vrouwen steunen vrouwen: twee jaar SheDecides

Blog: Justine van de Beek

Vrouwen steunen vrouwen. Zo heette de hashtag die in het leven geroepen werd tijdens het recente piltekort in Nederland. Door een productiefout kwamen honderd duizenden vrouwen* zonder de meest gebruikte soort anticonceptiepil te zitten. De Groningse Chantal Kuipers deed een oproep voor anticonceptiepillen op Twitter, en de hashtag die ze bedacht explodeerde al snel. Een ondergrondse markt in anticonceptiepillen volgde.

Ik had ook nog een paar pilstrips liggen en vond al snel een gegadigde via Twitter, al was de houdbaarheidsdatum van de pillen inmiddels allang verstreken. Toen ik de envelop vol pillen dichtplakte en richting de brievenbus liep, merkte ik gemengde gevoelens.

De onderlinge solidariteit die de actie motiveerde vond ik prachtig, maar hoe kon het dat opeens nodig was om ongereguleerd en daarmee mogelijk onveilig zulke essentiële medicijnen per post te versturen? Aan het feit dat anticonceptie beschikbaar is zijn Nederlandse vrouwen inmiddels gewend, en gelukkig maar. Eén periode van pilpech stelde die vanzelfsprekendheid even ter discussie. Dat roept de vraag op: nemen we onze vrijheid hier voor lief?

Toen en nu
In Nederland verschuift die vanzelfsprekendheid steeds een stuk verder. Pas begin jaren zestig kwam de anticonceptiepil op de Nederlandse markt, en zo’n twintig jaar later werd het abortusrecht in Nederland officieel. Eindelijk kwam seks los te staan van voortplanting en hoefden vrouwen zich minder te bekommeren over een mogelijke (ongewenste) zwangerschap. Want echt seksueel vrij ben je niet, als elke keer nadat je seks hebt zwangerschapspaniek volgt en je het recht niet hebt om te bepalen over wat er vervolgens in je eigen lijf gebeurt.

De feministen in de jaren zestig sprongen een gat in de lucht bij dat verworven recht, waar zij voor hadden gevochten. Verbaasd en vol bewondering keek ik als middelbare scholier in mijn maatschappijleerboek naar een foto van de feministische actiegroep de Dolle Mina’s, die protesteerden met de leus ‘Baas in eigen buik’ op hun buiken geschreven. Ooit was er dus geen abortusrecht in Nederland? Deze vrouwen hadden daarvoor gezorgd? Ik keek mijn ogen uit. Die beelden waren de basis voor mijn eigen feministische bewustwording.

De taak van elke nieuwe generatie feministen: voortbouwen op de vanzelfsprekende verworvenheden van een oudere generatie. Steeds een stapje verder. Jonge feministen waaronder ikzelf agenderen hoe allerlei zaken de vrije vrouwelijke seksualiteit nog steeds tegenhouden: het gemis aan gedeelde anticonceptieverantwoordelijkheid tussen heteroseksuele mannen en vrouwen, grootschalig seksueel geweld tegen vrouwen.

Hier en daar
Waar wij hier werk aan de winkel maken van betere toegang tot reproductieve rechten, zijn er miljoenen meisjes en vrouwen die simpelweg omdat ze toevallig daar worden geboren en niet hier, überhaupt geen toegang hebben tot anticonceptie en veilige abortus. In El Salvador is abortus strikt verboden, en worden zelfs vrouwen die de pijnlijke ervaring van een miskraam doormaken soms tot tientallen jaren lang in de cel gegooid. El Salvador staat niet alleen in haar restrictieve beleid: wereldwijd ondergaan jaarlijks 25 miljoen vrouwen een onveilige en illegale abortus.

Vrouwen steunen vrouwen. Ook een mooi motto voor buiten de landsgrenzen.

Daarnaast vinden onveilige abortussen ook plaats in landen waar beleid abortusrecht wel zou moeten garanderen, maar waar het taboe nog te groot is en er onvoldoende toegang is tot abortuszorg. In Ethiopië richt een nationale organisatie zich daarom op het doorbreken van het taboe, door vrouwen die gebruik maken van reproductieve zorg punten te laten sparen die ze kunnen uitgeven aan lokale producten en diensten.

Ongewenste zwangerschappen en abortussen zullen er altijd zijn, maar in landen waar het verboden is zal het onder gevaarlijke omstandigheden plaatsvinden. Niemand wil een abortus echt, en vrouwen denken heel goed na over de ingrijpende keuze voor zwangerschapsafbreking. Elk kind heeft recht op een gewenst leven, en elke vrouw zou autonomie en zelfbeschikking over haar lijf moeten hebben.

Het zijn onder andere die 25 miljoen vrouwen die in landen leven waar het voorkomen van een ongewenste zwangerschap óók niet mogelijk is. Wereldwijd hebben 214 miljoen vrouwen geen toegang tot anticonceptie. Vrouwen kunnen zo geen kant op. Hoewel beleid rondom anticonceptie en abortus wereldwijd verschilt, is de paniek – uit welke reden dan ook – voor een ongewenste zwangerschap universeel. Het recht op baas in eigen buik zou dat ook moeten zijn.

Als ik een aantal dagen te laat ongesteld word, en ik nerveus google op ‘abortus’ – vind ik direct alle informatie en weet ik waar ik moet zijn mocht het nodig zijn. Een vrouw die in Brazilië woont moet stiekem via Whatsappgroepen haar opties verkennen, en eventueel illegale en onveilige abortuspillen bestellen. Ze riskeert bij inname van die pillen vervolgens de dood.

Aan activisme en vraag ontbreekt het in landen met een gebrek aan toegang tot reproductieve rechten niet. De strijd voor een betere situatie voor vrouwen is alom aanwezig: zie het succes van activisten in Ierland bijvoorbeeld, waar pas recent abortus is gelegaliseerd. Maar kwalijk beleid, samen met heersende conservatieve (religieuze) normen ten koste van de zelfstandigheid en de gezondheid van vrouwen, winnen nog steeds te vaak.

Solidair met keuzevrijheid
Daarom is solidariteit vanuit andere landen van immens belang. Solidariteit die de keuzevrijheid van vrouwen voorop stelt en lokale hulpverleners en vrouwen en meisjes bijstaat om dat doel te bereiken. Dat begint met het besef dat eenieder geboren had kunnen worden in een land waar reproductieve rechten niet vanzelfsprekend zijn.

Laten we ervoor zorgen dat wereldwijd alle meisjes en vrouwen het voorrecht hebben om te vergeten, of zelfs nooit te weten, hoe weinig rechten hun voorgangers hadden.

Twee jaar geleden werd die noodzaak voor internationale solidariteit pijnlijk duidelijk. President Donald Trump besloot dat Amerika stopte met het geven van geld aan buitenlandse organisaties die vrouwen toegang tot, of informatie over, veilige abortus bieden. Om die klap op te vangen richtte de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Lilianne Ploumen de SheDecides beweging op. De internationale SheDecides beweging bracht al meer dan 400 miljoen euro bij elkaar. Particulieren doneren ook massaal via het donatieplatform SheDecides.nl dat beheerd wordt door Rutgers. Sinds 2017 is daar al bijna 600.000 euro binnengekomen voor de keuzevrijheid van vrouwen wereldwijd om zelf te bepalen of, wanneer en met wie zij kinderen willen. Tot nu toe zijn 33.000 door Trump’s Global Gag Rule getroffen Keniaanse meisjes en vrouwen met deze particuliere donaties geholpen.

Nu, twee jaar na de oprichting van SheDecides, blijft internationale solidariteit voor de reproductieve rechten van meisjes en vrouwen broodnodig. Conservatisme ligt op de loer, en de kwetsbaarheid van onze rechten en van zij die ze nog niet hebben mogen we niet uit het oog verliezen.

Neem jij je vrijheid voor lief? Het is je goed recht, maar ook een privilege. Laten we ervoor zorgen dat wereldwijd alle meisjes en vrouwen het voorrecht hebben om te vergeten, of zelfs nooit te weten, hoe weinig rechten hun voorgangers hadden. Vrouwen steunen vrouwen. Ook een mooi motto voor buiten de landsgrenzen.

Laat jij je stem ook horen? Spreek je uit voor SheDecides.

* dit geldt uiteraard ook voor transgender vrouwen en non-binaire mensen